Jan Sonjéstraat

Veegaktie Jan Sonjéstraat

door Anne Ubbels

Vrijdag 27 november 1992 kreeg de Jan Sonjéstraat weer eens een flinke veegbeurt. Via de ROTEB hebben bewoners blikken, vegers, bezems en rolcontainers geregeld om hun straat weer een schoon aanzien te geven. Van alles werd er opgeveegd tot en met en doorgescheurd rijbewijs toe. Dat vele handen licht werk maken bleek toen we na ruim een half uur al klaar waren. Ook de winkel op de hoek en het café in de straat hielpen mee door de inwendige mens te verzorgen: na afloop werd een kop koffie aangeboden.

Jan Sonjéstraat viert honderdjarig bestaan met boek

Door Rein Wolters

Rotterdam — Aan het eind van de 19de eeuw ging het snel met de groei van Rotterdam. In tal van wijken regen de straten zich aaneen tot buurten. Dat gebeurde onder meer in Feijenoord, Charlois, Afrikaanderwijk, het Oude Westen en Middelland. Veel straten in die buurten bereiken dezer dagen en maanden de leeftijd van honderd jaar. De bewoners van de Heemraadssingel, de meest ‘deftige’ straat van de wijk Middelland in de deelgemeente Delfshaven timmerde begin vorige week al aan de weg met een eeuwviering. In september 2000 komt er een boek uit over de historie van de straat. De bewoners van de minder ‘deftige’ Jan Sonjéstraat, een zijstraat van de 1e Middellandstraat, waren hun wijkgenoten van de Heemraadssingel voor met een boek. Zij presenteerden zaterdag 11 maart 2000 in wijkcentrum Middelland hun ‘Even terug in de tijd — 100 jaar Jan Sonjéstraat’. Dat ging gepaard met een feest, waar de nostalgische verhalen vanaf dropen. De vloer bezweek bijna onder het gewicht van de ongeveer tweehonderd bewoners en ex-bewoners. Al tijdens de bijeenkomst bleek dat initiatiefnemers Jan Poot, Don Lassooij en Aad Lutgerink van het organiserende comité veel energie in hun idee hadden gestoken. „De Jan Sonjéstraat is niet zo maar een straat,” vertolkte 73-jarige Jan Poot. „Wij zijn er trots op dat de bewoners van vroeger en nu, graag in deze straat wonen.”

Hecht

Deelraadsvoorzitter Tom Harreman van Delfshaven benadrukte dat, handenschuddend in de menigte, nog eens. „Het zijn mensen die op een fantastische wijze met hun woonstraat bezig zijn. In Middelland is het een woonstraat met hechte banden. De Jan Sonjéstraat mag gelden als een voorbeeld voor heel de deelgemeente.”

Tegen de achtergrondmuziek van John Verkroost, die uitbundig werd toegezongen vanwege zijn zestigste verlaardag, kwamen de verhalen los. Zoals over de gezusters Ladage die op de hoek met de Schermlaan tot aan het begin van de jaren zestig een winkel in knopen, garen, band en fournituren hadden. „Mijn moeder heeft daar in 1929 de inhoud van haar naaidoos gekocht en ik deed in 1958 hetzelfde. En ook van de firma Huisman van de slogan ‘Kleeren maken de man en Huisman maakt de kleeren’. Vanaf 1885 bevond de zaak zich op de Hoogstraat. In 1940, na de verwoesting van het centrum, werd een noodwinkel ingericht op de hoek Jan Sonjéstraat/1e Middellandstraat. Dat was op de plek waar anno 2000 het chinees-restaurant Augi is gevestigd. Nog tijdens de Tweede Wereldoorlog werd op nummer 4 een opslagplaats in gebruik genomen. Na de oorlog bleef de noodvestiging voortbestaan als filiaal en werd in 1950 zelfs uitgebreid met en aangrenzend pand aan de 1e Middellandstraat. Dat duurde tot de sluiting van het bedrijf aan het eind van de jaren zeventig.”

Immigratie

De bewoners van nu van de Jan Sonjéstraat vormen en gemengd gezelschap van harde werkers. De immigratie is ook zichtbaar in de straat: nog nooit is deze zo kleurrijk geweest. De bewoners komen uit 21 verschillende landen en de straat heeft dus een ander gezicht gekregen. Maar de verschillen met vroeger zijn minder groot dan ze misschien lijken, constateert historicus Oscar Gelderblom (28) in een van de hoofdstukken van het door hem geschreven boek. Daarin is ook een fotogalerij in kleur opgenomen van huidige bewoners, gemaakt door fotograaf Jan van der Ploeg. Het boekje is gedrukt in een oplage van 750 stuks en is in beginsel alleen bestemd voor huidige en ex-bewoners. Met de receptie van zaterdag 11 maart 2000 is het niet gedaan met de feestelijkheden. Deze worden in mei 2000 voortgezet met net vullen van de bloembakken in de straat en in juni 2000 in het kader van opzoomeren met een straatdiner. „Zo blijven we optimaal en positief bezig,” verwoordt bewoner Aad Lutgerink.

Onderschrift bij de foto Terwijl de bewoners aan het feesten waren in het wijkcentrum, wapperen vrolijke vlaggen in de honderdjarige straat. Foto Jaap Rozema/Rotterdams Dagblad

Presentatie boekje hoogtepunt feest honderd jaar Jan Sonjé

Met onder andere een drukbezochte receptie en de presentatie van een fotoboek is zaterdag 11 maart 2000 het honderdjarig bestaan van de Jan Sonjéstraat gevierd. De meeste huidige bewoners waren op de receptie in het Trefcentrum aanwezig. Daarnaast waren er veel voormalige bewoners van het straatje tussen Eerste Middellandstraat en Schermlaan. Een van hen, Koos van Wingerden, vertelde dat zijn vader, wanneer een van de kinderen weer eens een deur open had laten staan, standaard riep: ‘We stoken niet voor de Jan Sonjéstraat!’ Twee generates later is die kreet binnen de familie nog steeds een gevleugelde uitdrukking, ook al wonen de leden ervan al vijftig jaar elders. Hoogtepunt van het feest was de presentatie van het boekje ‘Even terug in de tijd’ dat in een oplage van 750 stuks is verschenen. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan de 97-jarige bewoner Jan van Hooijdonk. Aan hem is een pagina in het boekje gewijd. In het boekje wordt aandacht besteed aan de kunstschilder Jan Sonjé, een klein beetje aan de geschiedenis van de straat, de verschillende bouwstijlen, woonvormen, het sociale leven, de winkels en bedrijven, de straat tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Bellebom, de stadsvernieuwing, het opzoomeren en overlast van de drugshandel. De tekst werd geschreven door straatbewoner Oscar Gelderblom, en voorzien van links en rechts geritselde foto's. Het hart van het boekje, en dat is uniek, is een overzicht met portreten van op twee na, alle bewoners van de Jan Sonjéstraat. Fotograaf Jan van der Ploeg maakte alle foto's, in kleur, bij de bewoners voor de deur, op een foto na, waar hij zelf als straatbewoner op staat. Boekje en feest zijn er gekomen doordat een drietal bewoners voortdurend bezig bleef en anderen wisten te stimuleren. Jan Poot, Aad Lutgerink en Don Lassooij werden dan ook in de bloemen gezet. Voor de bewoners van de Jan Sonjéstraat is het feest nog niet afgelopen. In het voorjaar kleden zij de straat aan met bloembakken, en er staat nog en straatdiner op het programma, waarbij iedereen, er wonen ruim twintig nationaliteiten, een maaltijd uit eigen land bereidt.

Onderschrift bij de foto De 97-jarige Jan van Hooijdonk krijgt het eerste exemplaar van het Jan Sonjéboekje uitgereikt. Foto: Leunis Verlinde

Jan Sonjéstraat 100 jaar

door Ineke Westbroek

„In deze straat lukt het om mensen die heel erg van elkaar verschillen bij elkaar te krijgen.” Een grote kracht van de honderdjarige Jan Sonjéstraat, vindt Aad Lutgerink, die al eenendertig jaar in de straat woont. Als onderstreping van zijn stelling wapperden in de Jan Sonjéstraat de vlaggen van alle nationaliteiten van mensen die er wonen.

Uit het gedenkboekje ‘Even terug in de tijd’, dat is samengesteld door de straatgroep Jan Sonjé en geschreven en geïllustreerd is door de bewoners Oscar Gelderblom en Jan van der Ploeg, valt op te maken dat de mensen in de Jan Sonjéstraat zowel in het heden als in het verleden een hechte groep hebben gevormd. Tijdens de jubileumreünie, die de straatgroep op 11 maart 2000 in het Trefcentrum organiseerde, werd het eerste exemplaar uitgereikt aan de oudste bewoner, de heer Jan van Hooijdonk (97).

Even terug in de tijd beschrijft de afgelopen honderd jaar Jan Sonjéstraat en geeft een beeld van de straat anno nu. Veel voormalige bewoners hebben meegewerkt aan het boek, door oude foto's aan te leveren. De oud-bewoners, die verspreid over het hele land blijken te wonen, reageerden op oproepen in kranten, die de straatgroep had geplaatst. De familie Knulst, die van 1925 tot 1935 met negen broertjes en zusjes op 33b woonde, vond het leuk om gehoor te geven aan de oproep voor foto's en deelname aan de reünie. Zij hebben hun straatje nooit kunnen vergeten. De heer Knulst, die tegenwoordig in Berkel en Rodenrijs woont, weet nog precies alle bedrijfjes in de straat, zoals de boordenwasserij waar zijn vader de boorden liet stijven. Ook de garen- en bandzaak van de gezusters Ladage ligt hem nog vers in het geheugen: „Daar was een blinde muur. Als we daar met ballen tegenaan gooiden, kwamen ze naar buiten, want die ballen belandden wel eens tegen de ramen.” Zijn zus (zij woont alweer vele jaren in Schiebroek) weet nog hoe zij 's avonds, gezeten op de tuintrap, urenlang over de schutting met haar buurmeisje zat te kletsen: „We hadden het over van alles, over school, over jongens. Ik heb hier wel een stuk of vier vrijers gehad.”

Aanvaringen met oom agent

Touwtjespringen, fietsen, ‘koten’, slagballen, van put naar put lopen en natuurlijk voetballen, dat waren de favoriete spelletjes in de Jan Sonjéstraat. Het probleem rond voetballende jongens in een te kleine straat blijkt van alle tijden te zijn. Een oud-bewoner, die zijn jeugd in de straat heeft doorgebracht, herinnert zich de aanvaringen met politieagenten van het dichtbij gelegen bureau Duivenvoordestraat: „Dan had je de mogelijkheid dat je balletje werd afgepikt. Die agent kwam altijd de straat in op een fiets met een hele grote bel: ping pang! Op de wijs van die bel riepen wij dan: ‘De lul!’” Dierbare herinneringen koesteren de ex-bewoners aan de chique mevrouw Spitters, die zich niet te goed voelde om urenlang het springtouw te draaien, met om zich heen een grote kluit touwtjespringende kinderen. Nog steeds voelen ouders in de Jan Sonjéstraat zich betrokken bij alle kinderen in de straat. Een Kaapverdiaanse oud-bewoonster, een maand geleden verhuisd naar IJsselmonde („We hadden een groter huis nodig met een tuin, in een rustiger buurt waar kinderen veilig kunnen spelen”) denkt met weemoed aan het gevoel van onderlinge saamhorigheid, waarmee ouders en kinderen er samen op uittrokken: „We gingen samen naar het park, deden spelletjes. Al die leuke dingen mis ik. Wat dat betreft is het jammer dat we weg zijn gegaan.”

Plantdagen en straatdiners

Een grote rol bij het bevorderen van het saamhorigheidsgevoel spelen de activiteiten van de in 1991 opgericht straatgroep, die straatdiners en gezamenlijke plantdagen organiseert. Samen met Aad Lutgerink en Don Lassooij speelt Jan Poot een centrale rol bij deze activiteiten. Hij woont sinds 1954 in de straat. Oorspronkelijk komt hij uit Veendam. „Er is veel veranderd in de straat”, blikt hij terug, „vroeger woonden er alleen maar Nederlanders, nu leven wij met verschillende culturen.” Een ander opvallend verschil: „Vroeger had je alleen maar een fiets, die je gemakkelijk kwijt kom, nu hebben we allemaal een auto.” Zijn mooiste herinnering: „Toen ik mijn eigen huis kocht en hier kwam wonen met mijn gezin. Een waanzinnig goed huis voor die prijs. Het bewijs: ik woon er nog!”

Angstige ogenblikken

Even terug in de tijd wijdt ook een hoofdstuk vaan de Jan Sonjéstraat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Beschreven wordt hoe bewoners zoveel mogelijk hun gewone leven probeerden voort te zetten. Ook in de Jan Sonjéstraat eiste de oorlog slachtoffers. Zoals de joodse bewoner van 35a, die werd afgevoerd nadat bleek dat niemand in de straat hem durfde te laten onderduiken. Het zoontje van de kleermaker (Wachsman) op 30b, Ietje (voluit Isaac (Ilan)) werd wel een helpende hand gereikt, maar zijn ouders konden niet van hem scheiden. Niemand uit dit gezin keerde terug. De angstige ogenblikken tijdens bombardementen — zoals de voor de Sicherheitsdienst bestemde ‘Bellebom’ — bleven veel oud-bewoners hun leven lang bij. „Mijn moeder en ik waren samen thuis toen we hoorden schieten”, vertelt een oud-bewoner, die de oorlog als kind meemaakte, „die bom viel schuin achter onze woning. Mijn moeder en ik stonden in een hoekje in een nis. Zo hebben wij elkaar vastgehouden. Was hij ontploft, dan had ik dit waarschijnlijk nooit kunnen vertellen.”

Onderschrift bij de foto De stemming zat er goed in tijdens het lied

Het 100-jarig bestaan van Jan Sonjéstraat

ingezonden mededeling

Het 100-jarig bestaan van de straat is niet niks geweest. We hebben er behoorlijk bij stil gestaan. Het boekje ‘Even terug in de tijd’ is goed gevallen en heeft een plekje in Rotterdam gekregen. De receptie bij Café Canim op de officiële dag, 7 maart 2000, waar de eerste exemplaren aan de bewoners werden uitgereikt was prima. De receptie in het Trefcentrum voor bewoners, oud-bewoners, genodigden en vele nieuwsgierigen was een ware happening. Tussen haakjes: er is een videoband van de receptie gemaakt. Als je in de straat loopt en om je heen kijkt zie je allerlei bakken vol met prachtige geraniums bloeien. Kleurrijk en mooi om te zien. Een echte verfraaiing. De afsluiting van onze festiviteiten rond het 100-jarig bestaan was het gezellige en goede diner dat voor en door elkaar was verzorgd op 3 juni 2000. Helaas werden we door de weersomstandigheden gedwongen het binnen te houden, terwijl een diner op straat de bedoeling was. Jammer! Dit alles hebben we gedaan om met elkaar de straat leefbaar te maken, te proberen er voor elkaar te zijn, elkaar te helpen om de straat schoon, heel, veilig en minder lawaaiig te maken. Bedankt voor alle spontane medewerking.

Jan Poot, Aad Lutgerink en Don Lassooij

Jubileum Sonjéstraat voor het nageslacht bewaard

Rotterdam — Ongeveer zestig bewoners en oud-bewoners van de Jan Sonjéstraat hebben zaterdag 10 maart 2001 het boekje waarmee zij het honderdjarig bestaan van hun straat afgelopen jaar hebben gevierd, ingemetseld in de muur van het pand 36a. Het boekje werd in een plastic koker gestopt, waarna de koker in een special daarvoor in de muur geboord gat werd geschoven. Daarna werd het gat dichtgemetseld en voorzien van en gedenkplaat van messing en koper. Op nummer 36a woont de aannemer Acioz. Afgesproken is dat wanneer hij ooit het pand verkoopt, in de verkoopacte wordt opgenomen dat het kostbare kleinood, dat de herinnering aan het honderdjarig bestaan voor het verre nageslacht moet waarborgen, in de muur verborgen zit. Zo kan er ook in de toekomst rekening worden gehouden met wat er achter de gedenkplaat verborgen gaat. De festiviteiten voor het honderdjarig bestaan van de Jan Sonjéstraat in de wijk Middelland hebben een jaar geduurd. Het inmetselen van het boekje markeerde het einde van een jaar vol feestelijkheden en festiviteiten in deze trotse zijstraat van de Middellandstraat, die ruim een eeuw geleden genoemd werd naar de landschapsschilder Jan Gabriël Sonjé.

Voorbeeld

De bewoners van de Jan Sonjéstraat zijn er trots op dat zij wonen waar ze wonen, en dat willen ze weten ook. „Het zijn mensen die op een fantastische wijze met hun woonstraat bezig zijn,” zei de Delfshavense deelraadsvoorzitter Harreman een jaar geleden toen de festiviteiten van start gingen. Hij roemde de bewoners om de hechte banden die zij met elkaar hebben en noemde de Jan Sonjéstraat een voorbeeld voor de gehele deelgemeente. Een speciale rol was er zaterdagmiddag 10 maart 2001 weggelegd voor de oudste bewoner van de straat, de 98-jarige J. van Hooijdonk, die de eer te beurt viel de gedenksteen te mogen onthullen. Van Hooijdonk woont al zeventig jaar in de straat en is daarmee het geheugen en het geweten van de straat. Veel van zijn herinneringen en van het fotomateriaal dat hij in de loop der tijden heeft verzameld, is terecht gekomen in het jubileumboek dat fotograaf Jan van der Ploeg en historicus Oscar Gelderblom over de straat hebben gemaakt. „Dit is een goede gelegenheid om elkaar weer eens te ontmoeten, ook de mensen die hier vroeger hebben gewoond,” zei mede-organisator A. Lutgerink. „We willen graag laten zien dat we een goede buurt zijn, dat de gezelligheid hier op een hoog peil staat.”

Onderschrift bij de foto Feest in de Jan Sonjéstraat. In rijm melden de bewoners er heel tevreden te zijn. Links de 98-jarige J. van Hooijdonk. Foto Dick Sluijter

Geraniumdag

Op zaterdag 11 mei 2002 vond in de Jan Sonjéstraat weer en gezellige ontmoeting plaats…: de traditionele Geraniumdag. Een kleurrijk en bloemrijk feest, dat nu al zo'n acht jaar plaatsvindt. De straat wordt dan namelijk versierd met hangende en staande geraniums. Tegen negen uur komt tuinder Zijlstra (al jaren verbonden aan de Jan Sonjéstraat) met een kar vol geraniums en aarde zijn vracht afleveren. Met man en macht wordt dan keihard gewerkt om de 650 geraniums en tientallen zakken aarde uit te laden.

Oud en stekelig

Dan gaan Arjan en Jan Poot (al jááren de vaste medewerkers in het vullen van de plantenbakken) aan de slag. Verschillende bewoners komen geleidelijk met hun bak vol met oude, stekelige, verdorde, oude geraniums naar de kraam waar de bakken worden gevuld. Ondertussen open enkele andere bewoners (Don, Aad, Eric, Ria, Vahit, Jan, de fotograaf, Dinant) rond om andere mensen uit bed te bellen, haken aan de muren te hangen (alleen daar waar ze kapot zijn), bakken te controleren op bruikbaarneid en oudere mensen die nulp nodig hebben te hulp te schieten.

Genieten

De straat is op de Geraniumdag een groot en levendig tafereel. We praten namelijk over het vullen van 80 bakken met 600 geraniums voor 35 gezinnen, dat zijn ongeveer 100 bewoners. Van de 100 bewoners hebben er ongeveer 11 een grote hand in de begeleiding van de Geraniumdag. Met ongeveer 50 mensen wordt er koffie en thee gedronken, met zo'n 16 een glaasje en uiteindelijk genieten er zo'n 200 bewoners van de geraniums, laat staan de vele mensen die iedere dag door de Jan Sonjéstraat lopen.

Naborrelen

Tussen de bedrijvigheid door drinken we koffie en eten we koek en tegen 13.00 uur gebruiken we gezamenlijk de lunch (bereid door de bewoners Tineke en Winnie). Dit jaar was de straat rond 14.00 uur aan de kant en werd er heerlijk nageborreld en gepraat over het wel en wee in de straat en natuurlijk over de politiek.

Via deze weg bedanken we alle bewoners, de harde werkers, de tuinder, OpzoomerMee, het wijkteam Middelland en de Bewonersorganisatie Middelland voor hun medewerking dit jaar.

Namens de bewoners, Aad Lutgerink

De foto bij dit artikel is genomen door Jan van der Ploeg.

Onderschrift bij de foto Geraniums, geraniums en nog eens geraniums…

Eeuwfeest voor oudste bewoner Jan Sonjéstraat, Jan van Hooijdonk

„Ik zou liever willen dat ik 72 werd”

door Ben van der Hee

Middelland — Al tweeënzeventig jaar woont Jan van Hooijdonk in de Jan Sonjéstraat. Binnenkort wordt hij honderd en dat moet natuurlijk op gepaste wijze gevierd worden. De actieve straatbewoners organiseren op zaterdag 29 juni 2002 een receptie voor Van Hooijdonk. De jarige zelf verblijft op dit moment in het Reumaverpleeghuis in Hillegersberg, maar ziet erg uit naar het feest in zijn straat.

Eén van de organisators van het feest, Aad Lutgerink, vertelt wat de plannen zijn. „We houden van twee tot vier 's middags een receptie voor zijn huis, nummer dertien. Veel langer zou te vermoeiend zijn voor de heer Van Hooijdonk. We hebben de hele familie uitgenodigd, bekenden en natuurlijk de straatbewoners.” Lutgerink, van huis uit maatschappelijk werker, verklaart de oorsprong van dit initiatief: „Een paar jaar geleden heb ik beloofd dat als hij honderd zou worden, ik iets zou organiseren, en belofte maakt schuld. Bovendien is het een leuke gelegenheid voor de straatbewoners om elkaar weer eens te ontmoeten.” De straatbewoners hebben ook geld ingezameld voor een cadeau. Besloten is om niet iets te kopen maar met het geld uitstapjes te financieren voor de heer Van Hooijdonk. „Bijvoorbeeld een dagje naar de dierentuin,” legt Lutgerink uit.

Natuurlijk zal er ook een vertegenwoordiger van het (deel)gemeentebestuur aanwezig zijn op de heugelijke dag. Tom Harreman, voorzitter van de deelgemeente Delfshaven, zal een speech houden. Verder is er gezorgd voor een draaiorgel om de middag muzikaal te omlijsten. Bij een feest horen slingers en vlaggen, ook daar zal voor gezorgd worden. Er zullen vlaggen hangen van alle twintig nationaliteiten die in de straat vertegenwoordigd zijn.

De jubilaris zelf organiseert nu natuurlijk niet mee, maar dat is in het verleden wel anders geweest.

De heer Van Hooijdonk spreekt met veel plezier over zijn jonge jaren. „Toen ik een jaar of tien, elf was zat ik op school, maar de relatie met de meester liep niet zo lekker. Eén keer in de week hadden we gymnastiek van een speciale gymleraar. De meester ging dan schriften nakijken en riep af en toe een leerling bij zich. Op een gegeven moment stond ik bij de meester en daar werd de gymleraar boos om, hij zei tegen de meester: „Wat u hier doet, moet u op school doen!” Vanaf dat moment mocht ik niet meer mee gymmen met m'n eigen klas.” Dat deze meester niet zijn grootste vriend was blijkt ook uit het voorval met zijn achternaam. Van Hooijdonk schreef zelf altijd zijn naam met ‘ij’, terwijl de meester van mening was dat het toch echt met een ‘y’ gespeld diende te worden. „Op een zekere dag was ik het school gaan zo zat dat ik wilde gaan werken. Dat mocht op zich wel van de hoofdmeester, als ik maar een baas kon vinden waar ik aan de slag kon. Gelukkig kon ik een betrekking krijgen bij een boekwinkel, dus kon ik weg van school.” Als kind ging Van Hooijdonk ook wel mee met zijn vader naar de Westerkerk op de Kruiskade en volgde ook zondagschool. Later verwaterde dat bezoek een beetje en kwam hij eigenlijk alleen nog op hoogtijdagen in de kerk. „Je had wel wat anders aan je hoofd, er moest geld verdiend worden.”

Op zeventienjarige leeftijd trad Van Hooijdonk in dienst bij Van Duin, een meubelzaak aan de Rochussenstraat. Er waren in die tijd veel werklozen en er was veel armoede. Om toch in dienst te kunnen blijven werd de volgende oplossing verzonnen. „Je moest de ene week wel werken en de week erop weer niet. Ik hoefde gelukkig niet te kuieren, zo noemde men dat, dus ik kon gewoon alle weken werken. Totdat mijn collega's daarover gingen zeuren bij de baas. Het gevolg was dat ik drie weken moest gaan kuieren. Op een zondag liep ik de directeur van Vroom en Dreesman, waar wij veel voor werkten, tegen het lijf en die vroeg waarom ik al drie weken niet geweest was. Ik legde uit dat ik moest kuieren en dat vond die man van V&D onbegrijpelijk dat ze iemand als mij lieten lopen. Hij vroeg me die maandagochtend langs te komen en dat heb ik gedaan. Hij bood me aan al het werk door mij te laten doen en vroeg of ik ergens kon werken.” In de tussentijd was Van Hooijdonk verhuisd naar de Jan Sonjéstraat en had de beschikking over een souterrain, wat uitstekend geschikt was voor dit doel. Op deze manier begon het eigen bedrijf, waar later wel zeven mensen in dienst traden. Een bedrijfsauto werd overgenomen van de melkboer die naar Australië emigreerde.

In de Tweede Wereldoorlog was het minder goed toeven in de stad. Er werden regelmatig bombardementen uitgevoerd, eerst door de Duitsers, daarna door de geallieerden. De bewoners van de Jan Sonjéstraat hebben Joodse gezinnen en volwassen mannen weggevoerd zien worden en in de winter van 1944-1945 is zelfs een man uit de straat overleden door de honger.

De toen bijna veertigjarige Van Hooijdonk besloot met wat andere straatbewoners om zich niet alles te laten gezeggen door de bezetters. Zo moesten de burgers hun telefoontoestel inleveren. Een man uit de straat was handig met telefoons en demonteerde die van Van Hooijdonk, die het toestel vervolgens verstopte. „Toen kwamen ze om de telefoon op te halen, maar die was er natuurlijk niet. Ze hebben heel het huis doorzocht, maar gelukkig hebben ze het toestel niet gevonden.” De dag waarop de oorlog over was liet Van Hooijdonk de telefoon weer ophangen. „Terwijl die man het toestel aan het ophangen was, werd er al gebeld: het stadhuis. Ze vroegen wat ik met een telefoon deed, of ik niet van de verkeerde kant was geweest. Toen ze hoorden hoe de vork in de steel stak feliciteerden ze me; ik was de eerste Rotterdammer met telefoon.”

De straat

„Ik ben gek op de straat en op mijn huis,” zegt Van Hooijdonk met de nodige weemoed in zijn stem. „Ik zou graag weer eens thuis zijn, als ik binnenstap komen alle herinneringen terug. Aan mijn vrouw, die inmiddels overleden is, de kinderen en het werken in de kelder.” Hoewel hij niet geheel ontevreden is over de verzorging in het verpleeghuis waar hij nu zit, is zijn grote wens om nog één dag per week aan de Jan Sonjéstraat te verblijven. „Ik voel me één met m'n huis.”

De betrokkenheid met de straat is bij de heer Van Hooijdonk altijd al groot geweest. Hij zorgde er persoonlijk voor dat mensen de straat schoon hielden en dat een ieder zich fatsoenlijk gedroeg. Als automobilisten bijvoorbeeld het eenrichtingsverkeersbord negeerden ging hij midden op de weg staan om ze terug te sturen. Over de properheid van de straat zegt hij: „Vroeger werd het koper gepoetst, de pui schoongemaakt en de stoep geschrobd. Vandaag de dag is dat helaas niet meer zo vanzelfsprekend. Als ze een flesje leegdrinken dan gooien ze het gewoon op straat.”

Toen er in het jaar 2000 een boekje, ‘Even terug in de tijd’, werd samengesteld over honderd jaar Jan Sonjéstraat, heeft de heer Van Hooijdonk daar ook zijn medewerking aan verleend. Naast de verhalen die hij kon vertellen over vroeger tijden heeft hij ook foto's uit het privéalbum ter beschikking gesteld.

Leven na de honderd

Een paar dagen geleden hebben de heer Van Hooijdonk en andere bewoners van het verpleeghuis de avondvierdaagse gereden. Lopen was er niet meer bij helaas, maar toch waren het mooie ritten en leverde het bovendien nog een medaille op ook. Stilzitten is iets waar Jan van Hooijdonk moeite mee heeft. Hij houdt zich nog graag bezig met klaverjassen, dammen, domino's en zelfs zingen. Hij moet wel bekennen dat alles moeilijker gaat, „Ik zou liever willen dat ik tweeënzeventig werd. Het slijt allemaal, de ene keer heb ik hier pijn de andere keer daar.” Ook het leven in een verpleeghuis is niet altijd even makkelijk. „Ik kan niet zelf bepalen wanneer ik in en uit bed ga en dat is vervelend. Soms lig ik een half uur te wachten voordat ik uit bed kan.” Zijn grootste wens voor na de honderd is dat hij langzaam afscheid kan nemen zowel van de straat als van de familie.

Mensen als Jan van Hooijdonk hebben Rotterdam groot gemaakt, daar mag de stad trots op zijn en hen koesteren zolang zij nog leven.

Veegactie Jan Sonjéstraat

Bewoners uit de Jan Sonjéstraat organiseerden in samenwerking met de Roteb op 2 december 2002 een grote schoonmaakaktie in de straat. De straat werd deze dag autovrij gemaakt zodat de Roteb nu eens echt de hele straat lekker kon schoonvegen en -spuiten. En dat gebeurde dan ook. Met een hogedrukspuit, veegwagen en ander materieel rukte de Roteb uit waardoor de straat blinkend werd schoon gemaakt. Een aantal bewoners wilden de handen uit de mouwen steken, maar eigenlijk was dat niet echt nodig. Bewoners ontvingen de medewerkers van de Roteb met koffie en gebak en na afloop werden ze onthaald op soep en brood.

De aktie heeft ook tot doel de sociale contacten in de straat verder te verbeteren. Overigens worden er al regelmatig veegacties in de straat gehouden en staat de Jan Sonjéstraat bekend om de vele activiteiten en de grote betrokkenheid van de bewoners. Ook de Snellinckstraat is gestart met regelmatige veegacties door bewoners. Goed voorbeeld doet volgen.

Verslag van ons straatdiner in de Jan Sonjéstraat

Enkele maanden geleden zijn we met de voorbereidingen begonnen, Winnie heeft toen de trekkersfunctie op zich genomen. Zij heeft ons bij het Opzoomeren aangemeld, ruim van te voren een keet besteld, reclame gemaakt in de straat (een bord met foto's van een eerder gehouden diner), uitnodigingen verstuurd en afspraken gemaakt met de politie en de gemeente voor afzetting van de straat. Een week van tevoren zijn we met een groepje uit de straatgroep bij elkaar gekomen om afspraken te maken over het programma en opzet en wat te doen met een toeloop aan kinderen vanuit andere straten, hoe activeren we bewoners om eten te maken, hoe zetten we een leuke opstelling van tafels, buffet en stoelen neer, wat doen we aan versiering, wie doet wat, enzovoort Winnie had een draaiboek gemaakt, zodat we gemakkelijk afspraken met elkaar konden maken.

Op zaterdag 3 september 2005 zijn we om ongeveer 11 uur gestart met de opbouw. De jeugd heeft goed meegeholpen met sjouwen van tafels en stoelen en in elkaar zetten van kramen. De partytenten zijn een aanwinst, maar het was even puzzelen om ze goed in elkaar te zetten. De volgende keer is het een fluitje van een cent. Tegen 3 uur was alles klaar en was het wachten op de ‘gasten’. Geleidelijk kwamen heel wat mensen met exotische schotels, fruit, salades, vleesgerechten, kip en vis uit alle windstreken. Het buffet zag er smakelijk, verzorgd en lekker uit. We hebben met ongeveer 40 volwassenen en 30 kinderen heerlijk gegeten van al het lekkers en gezellig met elkaar gepraat. Intussen was het belangrijk kinderen te vermaken met spelletjes (watertrap, handdoekvolley, lepelloop, ballen en touwtje springen).

Vanuit de Opzoomerkeet verzorgde twee DJ's de muziek uit diverse landen, twee jongens hielden een trommelshow en er waren dansoptredens door een meidengroep uit de straat. Na het eten hebben we gezellig na zitten praten en borrelen tot ongeveer 10 uur en onderwijl werd de boel opgeruimd. Al met al een geslaagd straatdiner onder de bezielende leiding van Winnie Lassooij. De moeite waard om het nog eens te herhalen.

Jan Sonjéstraatbewoner Aad Lutgerink

Onderschrift bij de foto jan van der ploeg

Dagje van Plezier 2008

Op zaterdag 20 september 2008 vond het Dagje van Plezier 2008 plaats op het Branco van Dantzigpark. De dag is een initiatief van buurtbewoners uit onder andere de Jan Sonjéstraat en wordt georganiseerd in samenwerking met Delphibuurtwerk.

Zoals elk jaar richtte het evenement zich voornamelijk op de kinderen in de wijk Middelland, dus ook dit jaar was er veel te doen voor onze kleine buurtbewoners. De kids konden lekker wild op een luchtkussen springen, circusacts uitvoeren, genieten van het Sprookjestheater en nog veel meer! De dag heeft ook een sociale functie voor de volwassen bewoners: het viel op dat veel bewoners even lekker met elkaar stonden te babbelen; iets waar zij, mede door onze gejaagde levens, misschien normaal iets minder tijd voor hebben. Op het Dagje van Plezier werd dit even ruimschoots ingehaald! Het succes was tevens te danken aan de goede samenwerking tussen partijen. Zo zorgde TOS (Thuis Op Straat) in samenwerking met Duimdrop voor het sportelement en werd het park de volgende dag schoongemaakt door de heren van het Boumanhuis.

Dit jaar was het thema ‘Gezonde Voeding’, een onderwerp dat in heel Rotterdam onder de kinderen wordt gepromoot. Zoals u misschien al weet van uw eigen kinderen wordt er in het basisonderwijs veel aandacht besteed aan het belang van voldoende lichaamsbeweging en gezond eten. Deze ontwikkeling wilden wij dus doortrekken naar deze dag. De kinderen kregen, in plaats van snoep en andere zoetigheid, veel fruit aangeboden en dat vond gretig aftrek.

De buurtbewoners en Delphi Opbouwwerk kijken terug op een geslaagde dag. Gedurende de middag zijn er tussen de 200 en 250 kinderen geweest, die na afloop allemaal een vaantje en de brochure ‘Gezond eten’ kregen. Natuurlijk speelde het mooie ‘lenteweer’ ook een grote rol. Het spreekt voor zich dat er volgend jaar een Dagje van Plezier 2009 zal worden georganiseerd met wederom allerlei spelletjes, een circus en het gerucht gaat dat er volgend jaar een brandweerwagen komt voor de kinderen. Spannend!

Tenslotte willen wij in het bijzonder Aad Lutgerink en Ome Gerrit bedanken voor alle extra inzet. Zonder die twee was de dag een stuk minder leuk geweest! Maar natuurlijk bedanken wij ook de vrijwilligers, de sponsoren, het Boumanhuis, TOS, Duimdrop en alle anderen die meegewerkt hebben aan het Dagje van Plezier 2008.

Voor vragen en/of opmerkingen kun u contact opnemen met Hutch Lourens, telefoon: 4257304 of mail: hutch.lourens@delphiopbouwwerk.nl

Onze dank gaat uit naar de volgende sponsoren: Firma Koolmees, Dolf van Eyk automaterialen, Firma Vaisnovi, City Silks, Atma Shippina, de heer Suleyman en de heer Polat

Tot volgend jaar!

Portret dringend aan restauratie toe

Diegenen die geregeld het Branco van Dantzigpark passeren zal het wellicht opgevallen zijn: het schilderij van haar portret op de hoek van het park en de Schietbaanlaan is dringend aan restauratie toe. Als initiatiefnemer van en motor achter het Branco van Dantzig project heb ik al eens een gesprek gehad met iemand van het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam. Daar is echter nog niets concreets uit voortgekomen.

Centenkwestie.

Onlangs maakte de heer Lutgerink uit de Jan Sonjéstraat mij erop attent dat restauratie wellicht gefinancierd zou kunnen worden uit de zogenaamde ‘Delfshaven Duiten’, een subsidiepot van de Deelgemeente. De aanvraag daartoe is begin oktober 2009 jongstleden door mij ingediend. Inmiddels is door een deskundige van het atelier dat het schilderij destijds gemaakt heeft vastgesteld dat het restauratie van het schilderij niet meer mogelijk is. Het zal door een nieuw exemplaar vervangen moeten worden. Daarmee is in de subsidieaanvraag rekening gehouden.

Ik houd u op de hoogte.

mr J.H. Wilmink

Kunst in de Jan Sonjéstraat

Op zaterdag 13 februari 2010 werd in de Jan Sonjéstraat een print van een schilderij van de straat onthuld met als titel ‘Gezicht op de Rotte’. Zo'n veertig mensen woonden de onthulling bij. Bewoner van de straat Sander Zweerts de Jong hield daarbij het volgende verhaal:

„Welkom bij de officiële onthulling van een nieuw kunstwerk hier in de Jan Sonjéstraat. Ik woon hier nog maar een klein jaar, maar omdat ik zelf ben afgestudeerd als tekenaar/schilder vond men het een goed idee als ik een kleine inleiding naar de onthulling zou verzorgen. En dat doe ik graag.

Wat we straks gaan zien is een print van het schilderij van Jan Gabrielsz. Sonjé met als titel ‘Gezicht op de Rotte’. Een jaar geleden hebben Jan van der Ploeg, Barbara Baan en Aad en Tineke Lutgerink bedacht dat het een mooi idee zou zijn als er in de Jan Sonjéstraat ook een werk van deze 17e eeuwse Rotterdamse schilder te zien zou zijn. Na een flink traject hangt hier tenslotte het resultaat: een bijzonder fraaie print van het Gezicht op de Rotte.

Licht uit Italië

Jan Sonjé is al ver in de zestig als hij dit schilderij maakt in 1692. Hij schilderde het op een koperplaat, iets wat in die tijd veel gebruikelijker was dan tegenwoordig. Koper was toen betrekkelijk goedkoop; je kan er heel fijn op schilderen en doordat de verf er dun op geschilderd wordt er een fantastische transparantie ontstaat. Op koper schilderen kwam op in Italië en veel zeventiende eeuwse schilders trekken naar Italië om daar de landschappen in het felle zonlicht te schilderen. Van Jan Sonjé is niet bekend of hij ook daadwerkelijk naar Italië is gegaan, maar hij is wel zeker beïnvloed geweest door schilders die de Italiaanse landschappen vereeuwigden. Sonjé deed dat ook, maar het kan goed zijn dat hij daarin vooral anderen nadeed. Op latere leeftijd ging hij echter weer Rotterdamse schilderijen maken.

‘Gezicht op de Rotte’ heeft echter op geen enkele manier Italiaanse invloeden. Er schijnt geen zon op het schilderij, de lucht is grijs en van veelkleurige tonen is geen sprake. Het is een wat grijze wereld die Jan Sonjé schildert en daarin misschien wel een van zijn meer interessante schilderijen.

Want laten we eerlijk zijn. Jan Sonjé is geen grote naam in de wereld geworden. Zeker niet als we zien wat er uit de 17e eeuw allemaal is voortgekomen: Vermeer, Rembrandt, Potter of Jan Steen. Jan Sonjé is een kleine naam… maar wel een zeer vaardige schilder.

Wat zien we

We zien een meanderende rivier, de Rotte, in de buurt van de Crooswijksebocht. Op de voorgrond een schuit die werd gebruikt voor het vervoer van personen en een beladen roeiboot voor het vervoer van goederen. Een groot gedeelte van het schilderij wordt ingenomen door een wolkenlucht. Iets dat wel aan de 17e eeuwse meesters was toevertrouwd. Het geheel straalt zowel bedrijvigheid als rust uit. We zien wat zwanen, een paar molens en een aantal boten op weg naar Rotterdam. Een alledaags zeventiende eeuws Rotterdams tafereel.

Dat het ‘Gezicht op de Rotte’ nu in de Jan Sonjéstraat hangt is een mooi eerbetoon aan deze schilder. Voor ons is het ook ontzettend leuk om iets te hebben hangen van een naam die wij zo dagelijks gebruiken.

Ik ben heel blij dat ik sinds kort in deze straat woon en er nog lang te mogen wonen. Ik vind het ontzettend leuk dat er dergelijke activiteiten worden verzonnen en vooral worden uitgevoerd. Daarbij moet ik niet vergeten dat het financieel mogelijk is gemaakt door geld van Delfshavense Duiten en met medewerking van het Historisch Museum Rotterdam, waar het origineel van het schilderij aanwezig is.”

De officiële opening werd verricht door de oudste bewoner van de straat Aad Lutgerink en de jongste bewoner Sarah, bijgestaan door haar moeder.

Onderschrift bij de foto De oudste bewoner van de straat Aad Lutgerink verricht de officiële opening

Zilveren opsteker voor bewoner van Middelland

Op donderdag 20 januari 2011 ontving wijkbewoner Aad Lutgerink uit handen van Deelraadbestuurder Carlos Conçalves de zilveren opsteker van de Deelgemeente Delfshaven. De opstekers worden ieder jaar uitgereikt aan mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt in de deelgemeente. De heer Conçalves roemde Aads tomeloze inzet voor zijn straat, de Jan Sonjéstraat, en de buurt. Aad is al jaren actief en een van de drijvende krachten in de straat.

Onderschrift bij de foto Carlos Conçalves (midden) geflankeerd door de ontvangers van de opstekers met rechts Aad Lutgerink.

foto: jan van der ploeg

Zesde Dagje van Plezier

Op 18 september 2011 jongstleden hebben de kinderen van Middelland voor de zesde keer kunnen genieten van het Dagje van Plezier. De sport- en speldag, bedacht en opgezet door Aad Lutgerink uit de Jan Sonjéstraat, heeft ondanks de regen nog een flink aantal kinderen weten te vermaken. Ook dit jaar heeft het Dagje van Plezier, ondanks de belabberde weersomstandigheden, weer een beroep kunnen doen op een grote groep vrijwilligers en de volgende sponsoren: Firma Koolmees, Dolf van Eyk automaterialen, Firma Vaisnovi Isik Groente en Fruit, City Silks en Golden Fruit. Maar ook wijkpartners zoals TOS, Duimdrop (BSW) en Stichting Delphi Opbouwwerk hebben wederom hun steentje bijgedragen. Namens de organisatie van het Dagje van Plezier willen wij dus alle vrijwilligers, wijkpartners en sponsoren bedanken voor hun inzet. Fantastisch! Tot volgend jaar!

Aad Lutgerink, Robert Jager en Hutch Lourens