Jan Sonjéstraat

Opsporing verzocht

De Jan Sonjéstraat, vernoemd naar de landschapschilder Johannes Gabrielszoon Sonjé (1625-1707), bestaat op 7 maart 2000 een eeuw. De voorbereidingen voor een feest zijn in volle gang door de straatgroep Jan Sonjé. Daarnaast stelt men een boekje samen, waarvoor men speurt naar mensen die verhalen over de straat kunnen vertellen of oude foto's in bruikleen willen geven. Voorts worden gegevens gezocht over een danssalon die zich in de straat bevond alsmede de koffiebranderij van Gelton, een machinale brei-inrichting van Ladage en nog veel meer. T. de Does is de inzender van de bijgaande foto van kinderen van de Putsebocht in Vreewijk. Niet bekend is in welk jaar deze is gemaakt, maar afgaande op de kleding en de autostep met luchtbanden zal dat in de jaren vijftig zijn geweest. De Does is nieuwsgierig naar de namen van de kinderen en ook naar anekdotes. P.J. Rijnhout zoekt foto's van de Gouvernedwarsstraat en het pand Gouvernestraat 2, het huis waarin onder anderen zijn broer, Rigardus Rijnhout (beter bekend als de Reus van Rotterdam) heeft gewoond. Voorts zoekt hij medeleerlingen die in de Gaffeldwarsstraat in de klas hebben gezeten bij juffrouw Vermeulen of de meesters Van Gerdingen en de Bruin. Reacties uitsluitend schriftelijk aan ‘Rotterdam van toen’.

Foto collectie T. de Does

Terugblik op de receptie ‘100 jaar Jan Sonjéstraat’

De receptie rond het 100-jarig bestaan van de Jan Sonjéstraat was uitbundig en werd door zo'n 200 personen bezocht. Tijdens de receptie werd het boekje ‘Even terug in de tijd’ gepresenteerd. Het is een werkelijk schitterend boekje geworden met vele prachtige sfeervolle en nostalgische foto's en verhalen.

Wie nu denkt dat de bewoners de volgende 100 jaar lekker achterover gaan leunen vergist zich. Integendeel!

Een aantal nieuwe activiteiten staan al weer op de rol: zo is er op zaterdag 13 mei 2000 aanstaande de jaarlijkse geraniumdag en op zaterdag 3 juni 2000 volgt dan het jaarlijkse straatdiner.

Kortom, de Jan Sonjéstraat is en blijft een bijzonder actieve straat.

Jan Sonjéstraat viert honderdjarig bestaan met boek

Door Rein Wolters

Rotterdam — Aan het eind van de 19de eeuw ging het snel met de groei van Rotterdam. In tal van wijken regen de straten zich aaneen tot buurten. Dat gebeurde onder meer in Feijenoord, Charlois, Afrikaanderwijk, het Oude Westen en Middelland. Veel straten in die buurten bereiken dezer dagen en maanden de leeftijd van honderd jaar. De bewoners van de Heemraadssingel, de meest ‘deftige’ straat van de wijk Middelland in de deelgemeente Delfshaven timmerde begin vorige week al aan de weg met een eeuwviering. In september 2000 komt er een boek uit over de historie van de straat. De bewoners van de minder ‘deftige’ Jan Sonjéstraat, een zijstraat van de 1e Middellandstraat, waren hun wijkgenoten van de Heemraadssingel voor met een boek. Zij presenteerden zaterdag 11 maart 2000 in wijkcentrum Middelland hun ‘Even terug in de tijd — 100 jaar Jan Sonjéstraat’. Dat ging gepaard met een feest, waar de nostalgische verhalen vanaf dropen. De vloer bezweek bijna onder het gewicht van de ongeveer tweehonderd bewoners en ex-bewoners. Al tijdens de bijeenkomst bleek dat initiatiefnemers Jan Poot, Don Lassooij en Aad Lutgerink van het organiserende comité veel energie in hun idee hadden gestoken. „De Jan Sonjéstraat is niet zo maar een straat,” vertolkte 73-jarige Jan Poot. „Wij zijn er trots op dat de bewoners van vroeger en nu, graag in deze straat wonen.”

Hecht

Deelraadsvoorzitter Tom Harreman van Delfshaven benadrukte dat, handenschuddend in de menigte, nog eens. „Het zijn mensen die op een fantastische wijze met hun woonstraat bezig zijn. In Middelland is het een woonstraat met hechte banden. De Jan Sonjéstraat mag gelden als een voorbeeld voor heel de deelgemeente.”

Tegen de achtergrondmuziek van John Verkroost, die uitbundig werd toegezongen vanwege zijn zestigste verlaardag, kwamen de verhalen los. Zoals over de gezusters Ladage die op de hoek met de Schermlaan tot aan het begin van de jaren zestig een winkel in knopen, garen, band en fournituren hadden. „Mijn moeder heeft daar in 1929 de inhoud van haar naaidoos gekocht en ik deed in 1958 hetzelfde. En ook van de firma Huisman van de slogan ‘Kleeren maken de man en Huisman maakt de kleeren’. Vanaf 1885 bevond de zaak zich op de Hoogstraat. In 1940, na de verwoesting van het centrum, werd een noodwinkel ingericht op de hoek Jan Sonjéstraat/1e Middellandstraat. Dat was op de plek waar anno 2000 het chinees-restaurant Augi is gevestigd. Nog tijdens de Tweede Wereldoorlog werd op nummer 4 een opslagplaats in gebruik genomen. Na de oorlog bleef de noodvestiging voortbestaan als filiaal en werd in 1950 zelfs uitgebreid met en aangrenzend pand aan de 1e Middellandstraat. Dat duurde tot de sluiting van het bedrijf aan het eind van de jaren zeventig.”

Immigratie

De bewoners van nu van de Jan Sonjéstraat vormen en gemengd gezelschap van harde werkers. De immigratie is ook zichtbaar in de straat: nog nooit is deze zo kleurrijk geweest. De bewoners komen uit 21 verschillende landen en de straat heeft dus een ander gezicht gekregen. Maar de verschillen met vroeger zijn minder groot dan ze misschien lijken, constateert historicus Oscar Gelderblom (28) in een van de hoofdstukken van het door hem geschreven boek. Daarin is ook een fotogalerij in kleur opgenomen van huidige bewoners, gemaakt door fotograaf Jan van der Ploeg. Het boekje is gedrukt in een oplage van 750 stuks en is in beginsel alleen bestemd voor huidige en ex-bewoners. Met de receptie van zaterdag 11 maart 2000 is het niet gedaan met de feestelijkheden. Deze worden in mei 2000 voortgezet met net vullen van de bloembakken in de straat en in juni 2000 in het kader van opzoomeren met een straatdiner. „Zo blijven we optimaal en positief bezig,” verwoordt bewoner Aad Lutgerink.

Onderschrift bij de foto Terwijl de bewoners aan het feesten waren in het wijkcentrum, wapperen vrolijke vlaggen in de honderdjarige straat. Foto Jaap Rozema/Rotterdams Dagblad

Presentatie boekje hoogtepunt feest honderd jaar Jan Sonjé

Met onder andere een drukbezochte receptie en de presentatie van een fotoboek is zaterdag 11 maart 2000 het honderdjarig bestaan van de Jan Sonjéstraat gevierd. De meeste huidige bewoners waren op de receptie in het Trefcentrum aanwezig. Daarnaast waren er veel voormalige bewoners van het straatje tussen Eerste Middellandstraat en Schermlaan. Een van hen, Koos van Wingerden, vertelde dat zijn vader, wanneer een van de kinderen weer eens een deur open had laten staan, standaard riep: ‘We stoken niet voor de Jan Sonjéstraat!’ Twee generates later is die kreet binnen de familie nog steeds een gevleugelde uitdrukking, ook al wonen de leden ervan al vijftig jaar elders. Hoogtepunt van het feest was de presentatie van het boekje ‘Even terug in de tijd’ dat in een oplage van 750 stuks is verschenen. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan de 97-jarige bewoner Jan van Hooijdonk. Aan hem is een pagina in het boekje gewijd. In het boekje wordt aandacht besteed aan de kunstschilder Jan Sonjé, een klein beetje aan de geschiedenis van de straat, de verschillende bouwstijlen, woonvormen, het sociale leven, de winkels en bedrijven, de straat tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Bellebom, de stadsvernieuwing, het opzoomeren en overlast van de drugshandel. De tekst werd geschreven door straatbewoner Oscar Gelderblom, en voorzien van links en rechts geritselde foto's. Het hart van het boekje, en dat is uniek, is een overzicht met portreten van op twee na, alle bewoners van de Jan Sonjéstraat. Fotograaf Jan van der Ploeg maakte alle foto's, in kleur, bij de bewoners voor de deur, op een foto na, waar hij zelf als straatbewoner op staat. Boekje en feest zijn er gekomen doordat een drietal bewoners voortdurend bezig bleef en anderen wisten te stimuleren. Jan Poot, Aad Lutgerink en Don Lassooij werden dan ook in de bloemen gezet. Voor de bewoners van de Jan Sonjéstraat is het feest nog niet afgelopen. In het voorjaar kleden zij de straat aan met bloembakken, en er staat nog en straatdiner op het programma, waarbij iedereen, er wonen ruim twintig nationaliteiten, een maaltijd uit eigen land bereidt.

Onderschrift bij de foto De 97-jarige Jan van Hooijdonk krijgt het eerste exemplaar van het Jan Sonjéboekje uitgereikt. Foto: Leunis Verlinde

100 jaar Jan Sonjéstraat

Op 7 maart 2000 aanstaande bestaat de Jan Sonjéstraat, gelegen in het hartje van Middelland, 100 jaar.

De Jan Sonjéstraat is niet zo maar een straat. We zijn er trots op, dat over het algemeen de bewoners, vroeger en nu, graag in deze straat wonen.

Om het 100-jarig bestaan niet onopgemerkt voorbij te laten gaan nodigen wij u uit op onze feestelijke receptie op zaterdag 11 maart 2000 tussen 14.30 en 16.30 uur in het Buurthuis Trefcentrum Middelland, Middellandstraat 103, 1e etage.

Op deze receptie wordt u in de gelegenheid gesteld met bewoners, oud-bewoners, sponsoren en andere genodigden te toosten, herinneringen op te halen en met elkaar van gedachten te wisselen over de straat. Bovendien wordt u het boekje ‘Even terug in de tijd’ over de Jan Sonjéstraat uitgereikt. Wij stellen het zeer op prijs u allen deze middag te ontmoeten.

Jan Sonjéstraat 100 jaar

door Ineke Westbroek

„In deze straat lukt het om mensen die heel erg van elkaar verschillen bij elkaar te krijgen.” Een grote kracht van de honderdjarige Jan Sonjéstraat, vindt Aad Lutgerink, die al eenendertig jaar in de straat woont. Als onderstreping van zijn stelling wapperden in de Jan Sonjéstraat de vlaggen van alle nationaliteiten van mensen die er wonen.

Uit het gedenkboekje ‘Even terug in de tijd’, dat is samengesteld door de straatgroep Jan Sonjé en geschreven en geïllustreerd is door de bewoners Oscar Gelderblom en Jan van der Ploeg, valt op te maken dat de mensen in de Jan Sonjéstraat zowel in het heden als in het verleden een hechte groep hebben gevormd. Tijdens de jubileumreünie, die de straatgroep op 11 maart 2000 in het Trefcentrum organiseerde, werd het eerste exemplaar uitgereikt aan de oudste bewoner, de heer Jan van Hooijdonk (97).

Even terug in de tijd beschrijft de afgelopen honderd jaar Jan Sonjéstraat en geeft een beeld van de straat anno nu. Veel voormalige bewoners hebben meegewerkt aan het boek, door oude foto's aan te leveren. De oud-bewoners, die verspreid over het hele land blijken te wonen, reageerden op oproepen in kranten, die de straatgroep had geplaatst. De familie Knulst, die van 1925 tot 1935 met negen broertjes en zusjes op 33b woonde, vond het leuk om gehoor te geven aan de oproep voor foto's en deelname aan de reünie. Zij hebben hun straatje nooit kunnen vergeten. De heer Knulst, die tegenwoordig in Berkel en Rodenrijs woont, weet nog precies alle bedrijfjes in de straat, zoals de boordenwasserij waar zijn vader de boorden liet stijven. Ook de garen- en bandzaak van de gezusters Ladage ligt hem nog vers in het geheugen: „Daar was een blinde muur. Als we daar met ballen tegenaan gooiden, kwamen ze naar buiten, want die ballen belandden wel eens tegen de ramen.” Zijn zus (zij woont alweer vele jaren in Schiebroek) weet nog hoe zij 's avonds, gezeten op de tuintrap, urenlang over de schutting met haar buurmeisje zat te kletsen: „We hadden het over van alles, over school, over jongens. Ik heb hier wel een stuk of vier vrijers gehad.”

Aanvaringen met oom agent

Touwtjespringen, fietsen, ‘koten’, slagballen, van put naar put lopen en natuurlijk voetballen, dat waren de favoriete spelletjes in de Jan Sonjéstraat. Het probleem rond voetballende jongens in een te kleine straat blijkt van alle tijden te zijn. Een oud-bewoner, die zijn jeugd in de straat heeft doorgebracht, herinnert zich de aanvaringen met politieagenten van het dichtbij gelegen bureau Duivenvoordestraat: „Dan had je de mogelijkheid dat je balletje werd afgepikt. Die agent kwam altijd de straat in op een fiets met een hele grote bel: ping pang! Op de wijs van die bel riepen wij dan: ‘De lul!’” Dierbare herinneringen koesteren de ex-bewoners aan de chique mevrouw Spitters, die zich niet te goed voelde om urenlang het springtouw te draaien, met om zich heen een grote kluit touwtjespringende kinderen. Nog steeds voelen ouders in de Jan Sonjéstraat zich betrokken bij alle kinderen in de straat. Een Kaapverdiaanse oud-bewoonster, een maand geleden verhuisd naar IJsselmonde („We hadden een groter huis nodig met een tuin, in een rustiger buurt waar kinderen veilig kunnen spelen”) denkt met weemoed aan het gevoel van onderlinge saamhorigheid, waarmee ouders en kinderen er samen op uittrokken: „We gingen samen naar het park, deden spelletjes. Al die leuke dingen mis ik. Wat dat betreft is het jammer dat we weg zijn gegaan.”

Plantdagen en straatdiners

Een grote rol bij het bevorderen van het saamhorigheidsgevoel spelen de activiteiten van de in 1991 opgericht straatgroep, die straatdiners en gezamenlijke plantdagen organiseert. Samen met Aad Lutgerink en Don Lassooij speelt Jan Poot een centrale rol bij deze activiteiten. Hij woont sinds 1954 in de straat. Oorspronkelijk komt hij uit Veendam. „Er is veel veranderd in de straat”, blikt hij terug, „vroeger woonden er alleen maar Nederlanders, nu leven wij met verschillende culturen.” Een ander opvallend verschil: „Vroeger had je alleen maar een fiets, die je gemakkelijk kwijt kom, nu hebben we allemaal een auto.” Zijn mooiste herinnering: „Toen ik mijn eigen huis kocht en hier kwam wonen met mijn gezin. Een waanzinnig goed huis voor die prijs. Het bewijs: ik woon er nog!”

Angstige ogenblikken

Even terug in de tijd wijdt ook een hoofdstuk vaan de Jan Sonjéstraat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Beschreven wordt hoe bewoners zoveel mogelijk hun gewone leven probeerden voort te zetten. Ook in de Jan Sonjéstraat eiste de oorlog slachtoffers. Zoals de joodse bewoner van 35a, die werd afgevoerd nadat bleek dat niemand in de straat hem durfde te laten onderduiken. Het zoontje van de kleermaker (Wachsman) op 30b, Ietje (voluit Isaac (Ilan)) werd wel een helpende hand gereikt, maar zijn ouders konden niet van hem scheiden. Niemand uit dit gezin keerde terug. De angstige ogenblikken tijdens bombardementen — zoals de voor de Sicherheitsdienst bestemde ‘Bellebom’ — bleven veel oud-bewoners hun leven lang bij. „Mijn moeder en ik waren samen thuis toen we hoorden schieten”, vertelt een oud-bewoner, die de oorlog als kind meemaakte, „die bom viel schuin achter onze woning. Mijn moeder en ik stonden in een hoekje in een nis. Zo hebben wij elkaar vastgehouden. Was hij ontploft, dan had ik dit waarschijnlijk nooit kunnen vertellen.”

Onderschrift bij de foto De stemming zat er goed in tijdens het lied

Het 100-jarig bestaan van Jan Sonjéstraat

ingezonden mededeling

Het 100-jarig bestaan van de straat is niet niks geweest. We hebben er behoorlijk bij stil gestaan. Het boekje ‘Even terug in de tijd’ is goed gevallen en heeft een plekje in Rotterdam gekregen. De receptie bij Café Canim op de officiële dag, 7 maart 2000, waar de eerste exemplaren aan de bewoners werden uitgereikt was prima. De receptie in het Trefcentrum voor bewoners, oud-bewoners, genodigden en vele nieuwsgierigen was een ware happening. Tussen haakjes: er is een videoband van de receptie gemaakt. Als je in de straat loopt en om je heen kijkt zie je allerlei bakken vol met prachtige geraniums bloeien. Kleurrijk en mooi om te zien. Een echte verfraaiing. De afsluiting van onze festiviteiten rond het 100-jarig bestaan was het gezellige en goede diner dat voor en door elkaar was verzorgd op 3 juni 2000. Helaas werden we door de weersomstandigheden gedwongen het binnen te houden, terwijl een diner op straat de bedoeling was. Jammer! Dit alles hebben we gedaan om met elkaar de straat leefbaar te maken, te proberen er voor elkaar te zijn, elkaar te helpen om de straat schoon, heel, veilig en minder lawaaiig te maken. Bedankt voor alle spontane medewerking.

Jan Poot, Aad Lutgerink en Don Lassooij

Voor het nageslacht

Op zaterdag 10 maart 2001 jongstleden vond er in de Jan Sonjéstraat een opmerkelijke gebeurtenis plaats. Iedereen was het er over eens dat het vorig jaar ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Jan Sonjéstraat verschenen boekje ‘Even terug in de tijd’ een groot succes genoemd mag worden. Tijdens een onlangs gehouden straatvergadering werd het idee geopperd om het boekje voor het nageslacht te behouden. De vraag was alleen: hoe? Al snel kwam men op het idee om het boekje ergens een woning in de straat in te metselen en te voorzien van een gedenkplaat. Zo gezegd, zo gedaan.

Tijdens een gezellige bijeenkomst met een hapje en een drankje in de Jan Sonjéstraat op 10 maart 2001 jongstleden werd de gedenkplaat aan de muur van het pand nummer 36 onthuld door de 99 jarige heer Hooijdonk (in juni 2001 wordt de heer Hooijdonk 100!), die al sinds 1930 in de Jan Sonjéstraat woont. Wij zijn heel erg benieuwd naar de gezichten van de toekomstige slopers die het boekje over 100 (?), 200 (?) jaar zullen tegenkomen.

‘De Middellander’ zal hier dan ook zeker weer verslag van doen.

Onderschrift bij de foto De onthulling (inzet: de — spiegelende — gedenkplaat)

Peter Kervezee

Jubileum Sonjéstraat voor het nageslacht bewaard

Rotterdam — Ongeveer zestig bewoners en oud-bewoners van de Jan Sonjéstraat hebben zaterdag 10 maart 2001 het boekje waarmee zij het honderdjarig bestaan van hun straat afgelopen jaar hebben gevierd, ingemetseld in de muur van het pand 36a. Het boekje werd in een plastic koker gestopt, waarna de koker in een special daarvoor in de muur geboord gat werd geschoven. Daarna werd het gat dichtgemetseld en voorzien van en gedenkplaat van messing en koper. Op nummer 36a woont de aannemer Acioz. Afgesproken is dat wanneer hij ooit het pand verkoopt, in de verkoopacte wordt opgenomen dat het kostbare kleinood, dat de herinnering aan het honderdjarig bestaan voor het verre nageslacht moet waarborgen, in de muur verborgen zit. Zo kan er ook in de toekomst rekening worden gehouden met wat er achter de gedenkplaat verborgen gaat. De festiviteiten voor het honderdjarig bestaan van de Jan Sonjéstraat in de wijk Middelland hebben een jaar geduurd. Het inmetselen van het boekje markeerde het einde van een jaar vol feestelijkheden en festiviteiten in deze trotse zijstraat van de Middellandstraat, die ruim een eeuw geleden genoemd werd naar de landschapsschilder Jan Gabriël Sonjé.

Voorbeeld

De bewoners van de Jan Sonjéstraat zijn er trots op dat zij wonen waar ze wonen, en dat willen ze weten ook. „Het zijn mensen die op een fantastische wijze met hun woonstraat bezig zijn,” zei de Delfshavense deelraadsvoorzitter Harreman een jaar geleden toen de festiviteiten van start gingen. Hij roemde de bewoners om de hechte banden die zij met elkaar hebben en noemde de Jan Sonjéstraat een voorbeeld voor de gehele deelgemeente. Een speciale rol was er zaterdagmiddag 10 maart 2001 weggelegd voor de oudste bewoner van de straat, de 98-jarige J. van Hooijdonk, die de eer te beurt viel de gedenksteen te mogen onthullen. Van Hooijdonk woont al zeventig jaar in de straat en is daarmee het geheugen en het geweten van de straat. Veel van zijn herinneringen en van het fotomateriaal dat hij in de loop der tijden heeft verzameld, is terecht gekomen in het jubileumboek dat fotograaf Jan van der Ploeg en historicus Oscar Gelderblom over de straat hebben gemaakt. „Dit is een goede gelegenheid om elkaar weer eens te ontmoeten, ook de mensen die hier vroeger hebben gewoond,” zei mede-organisator A. Lutgerink. „We willen graag laten zien dat we een goede buurt zijn, dat de gezelligheid hier op een hoog peil staat.”

Onderschrift bij de foto Feest in de Jan Sonjéstraat. In rijm melden de bewoners er heel tevreden te zijn. Links de 98-jarige J. van Hooijdonk. Foto Dick Sluijter